Mączniak rzekomy kapustnych
Mączniak rzekomy kapustnych.
Patogen. Sprawcą choroby jest grzyb Peronospora brassicae syn. P. parasitica, z klasy Oomycetes, z rzędu Perenosporales.
Rośliny żywicielskie. Podatne są niemal wszystkie gatunki roślin uprawnych i dziko rosnących z rodziny krzyżowych. Występują jednak liczne rasy grzyba wyspecjalizowane w pasożytowaniu na poszczególnych grupach roślin, np. rasa porażająca kapustę, kalafior, brokuł i kalarepę nie jest patogeniczna dla rzodkiewki, rzepaku, gorczycy, oraz ognichy i odwrotnie.
Występowanie. Choroba powszechnie występuje w rejonach uprawy roślin żywicielskich, przede wszystkim w klimacie umiarkowanie chłodnym i jednocześnie wilgotnym.
Objawy i szkodliwość. Objawy chorobowe występują przez cały okres wegetacji. Na liścieniach, oraz na liściach młodych roślin, w okresie produkcji rozsady, na ich dolnej stronie pojawiają się trzonki konidialne z zarodnikami, dostrzegalne gołym okiem w postaci delikatnego, szczotkowatego nalotu. W zależności od temperatury i wilgotności powietrza w okresie powstawania są one białawe, szarobiałe, bądź też stalowoszare z odcieniem fioletowym. W miejscach zarodnikowania barwa blaszki liściowej zmienia się na żółtozieloną i powstają plamki o nieregularnym kształcie. Porażone liście stopniowo zasychają. W razie silnego porażenia w początkowej fazie wzrostu siewki zamierają, najczęściej jednak następuje tylko zahamowanie intensywności wzrostu. U roślin starszych na dolnej stronie blaszki liściowej powstają nekrotyczne plamki o wyraźnym zarysie, o nieregularnym kształcie, od bardzo małych do kilku cm² powierzchni. W tych miejscach na górnej stronie liści brak początkowo jakichkolwiek objawów, później zaś występują żółtozielone odbarwienia. Czasem na dolnej stronie liści powstają liczne, punktowe, nekrotyczne plamki, przypominające porażenia przez bakterie. U kalafiora objawy chorobowe występują także na różach w postaci lokalnych, stopniowo ciemniejących fragmentów tkanki. Ważną cechą diagnostyczną jest obecność drzewkowato (dichotomicznie) rozgałęzionych trzonków konidialnych wyrastających ze szparek, zakończonych owalnymi zarodnikami, wielkości 16- 22 x 16- 19 µm. Choroba jest niebezpieczna przede wszystkim w okresie produkcji rozsady, a czasem także na plantacjach nasiennych kalafiorów w fazie wyrośniętej róży, które wtórnie są porażone prze bakterie miękkiej zgnilizny.
Rozwój. Pierwotne źródła choroby są niedostatecznie poznane. Istnieje kilka sposobów przezimowania grzyba. Są to prawdopodobnie strzępki grzybni i zarodniki przetrwalnikowe (oospory) w nasionach, grzybnia w porażonej tkance wysadków oraz zimotrwałych roślinach żywicielskich, a także oospory w glebie – w gnijących resztkach porażonych roślin. Mechanizm zakażenia roślin przez oospory nie jest wystarczająco poznany. Uważa się, że kiełkują one strzępką, która następnie wrasta do rośliny. Natomiast zarodniki konidialne kiełkują w kroplach wody na powierzchni liści w ciągu minimum 18-24 godzin wrastają przez szparki, bądź miedzy szparkami komórek skórki. Po 3-4 dniach w miejscu zakażenia pojawia się nalot grzyba (zarodnikowanie), oraz charakterystyczne plamy. Wahania temperatury między dniem a nocą w granicach 8-24°C są najkorzystniejsze dla szybkiego przebiegu procesu chorobowego. Obniżona temperatura w połączeniu z wysoką wilgotnością w okresie nocnym sprzyja zarodnikowaniu i zakażeniu, natomiast w podwyższonej temperaturze w ciągu dnia następuje szybki wzrost grzybni wewnątrz tkanek. Grzybnia przerasta przestrzenie międzykomórkowe tkanki miękiszowej, wykształcając boczne odgałęzienia, które w postaci ssawek wrastają do wnętrza komórek.
Zwalczanie. Ze względu na możliwość przezimowania grzyba w glebie (także ziemi kompostowej) należy przestrzegać kilkuletniego zmianowania na rozsadnikach, a zakażoną ziemie inspektową odkażać termicznie lub chemicznie. Po wykryciu pierwszych objawów na rozsadzie, chorobę zwalczamy za pomocą fungicydów.